Scheiden en jonge kinderen

𝗗𝗲 𝘄𝗶𝗲, 𝘄𝗮𝘁, 𝘄𝗮𝗮𝗿, 𝘄𝗮𝗻𝗻𝗲𝗲𝗿 𝗲𝗻 𝗵𝗼𝗲 𝘃𝗿𝗮𝗴𝗲𝗻! 𝗜𝗻 𝗵𝗲𝘁 𝗯𝗲𝗹𝗮𝗻𝗴 𝘃𝗮𝗻 𝗷𝗲 𝗸𝗶𝗻𝗱.

Dat je niet meer samen verder wilt is duidelijk, maar is dit ook duidelijk voor jullie kinderen? Alle belangrijke vragen waar jij of je kind mee zit zal ik zoveel mogelijk in dit blog beschrijven. Want als je gaat scheiden en jonge kinderen hebt, hoe vertel je het aan je kind?

𝗪𝗶𝗲 𝘃𝗲𝗿𝘁𝗲𝗹𝘁 𝗵𝗲𝘁?

Om voor je kinderen duidelijkheid te verschaffen is het belangrijk dat ze het van jullie beide horen, het liefst van jullie samen. Bereid het gesprek goed voor en weet wat je wilt zeggen, zo voorkom je verrassingen. Het gesprek draait om de kinderen. Blijf rustig en respectvol naar elkaar.

Om de kinderen niet de dupe te laten worden van jullie scheiding is een goede samenwerking erg belangrijk. Juist het eerste gesprek geeft voor het kind aan dat jullie er samen voor de kinderen zullen zijn. Dat is heel belangrijk voor de verwerking van het kind.

Mocht het zo zijn dat de spanningen te hoog zijn om het samen te doen, wees dan zo volwassen, dat je het beide met de kinderen bespreekt en elkaar achteraf informeert hoe het gegaan is. Zo blijf je op de hoogte wat er speelt bij je kind en is het voor het kind ook duidelijk hoe jullie er beide over denken.

𝗪𝗮𝘁 𝘃𝗲𝗿𝘁𝗲𝗹 𝗷𝗲? 𝗘𝗻 𝘄𝗮𝘁 𝗻𝗶𝗲𝘁!

Duidelijkheid die past bij de leeftijd van het kind is wel iets wat je goed voor moet bereiden, gebruik Jip en Janneke taal, zeg dat het belangrijk is en wees eerlijk.

Hou het kort, duidelijk en simpel! Draai er niet omheen, zeg dat jij of je partner ergens anders gaat wonen of dat jullie uit elkaar gaan, in plaats van scheiding. En geef ook aan waarom bijvoorbeeld dat jullie niet meer verliefd op elkaar zijn of dat jullie teveel ruzie maken. Zo weet je kind dat het niet aan hem of haar ligt. Wees respectvol en geef geen van beide de schuld, daar heeft je kind niets aan, zorgt alleen maar voor meer spanning bij het kind. Laat jou probleem niet het probleem van je kind worden. Geef ook aan dat jullie allebei van je kinderen houden en dat dat nooit zal veranderen. Het houden van tussen een vader/moeder en een kind gaat nooit over. Leg uit dat dit anders is bij verliefdheid.

Kinderen kunnen best veel fantaseren over de toekomst, dat ze willen dat jullie weer bij elkaar komen. Om schuldgevoel te voorkomen is het belangrijk om duidelijk naar je kinderen te zijn, dat dit iets is tussen papa en mama en dat je kind daar niks aan kan veranderen. Blijf dit ook rustig gedurende een periode herhalen.

Ook is het van belang duidelijkheid te verschaffen wat er voor je kind betekent. Maak een kort overzichtje wat er zal veranderen vanuit het perspectief van je kind. Denk hierbij aan school, vriendjes, verjaardag, slaapkamer, huisdier.

Hoe ziet de verdeling eruit, wanneer is hij/zij bij papa of mama.

Verstandig is ook om niet alle gesprekken tegelijkertijd te voeren. Geef je kind de tijd om aan het idee te wennen, voordat je met de volgende informatie komt. En als het nog niet duidelijk is wat er gaat veranderen, zeg dan dat je het nog niet weet en dat je het zal vertellen zodra je het wel weet.

𝗪𝗮𝘁 𝘃𝗲𝗿𝘁𝗲𝗹 𝗷𝗲 𝗻𝗶𝗲𝘁!

Details en oordelen zijn nooit goed voor kleine kinderen. Daarmee wijs je namelijk een deel van je kind af wat zeer schadelijk kan zijn. Laat je kind nooit kiezen tussen jullie en let op woordenwisselingen waar de kinderen bij zijn. Kinderen van gescheiden ouders kunnen onbewust grote problemen ontwikkelen wat betreft loyaliteitsconflicten. Het is niet hun probleem dat jullie uit elkaar gaan. Zorg er dus voor dat je als ouder dit voorkomt door respectvol met elkaar om te gaan, respectvol over elkaar te praten en goed samen te werken in de zorg voor de kinderen.

Breng het naar je kind als een gezamenlijke beslissing. Ook als één van jullie helemaal niet wil scheiden, voor kinderen is het al zwaar en ingewikkeld genoeg. Leg de schuld van de scheiding niet bij één ouder, maar neem als volwassenen samen de verantwoordelijkheid.

Bespreek jouw problemen of gevoelens niet met je kind. Als je tijdens een gesprek met je kind geëmotioneerd raakt, wat uiteraard begrijpelijk is, benoem dan kort dat je ook verdrietig bent, dat is goed, maar laat het daarbij. Je kind mag best je verdriet zien.

𝗪𝗮𝗻𝗻𝗲𝗲𝗿 𝗲𝗻 𝘄𝗮𝗮𝗿 𝘃𝗲𝗿𝘁𝗲𝗹 𝗷𝗲?

Vertel pas over de scheiding aan je kind als jullie zeker weten dat de scheiding definitief is. De tijd ervoor is het te belastend voor een jong kind, dan levert het vooral onzekerheid en spanningen op. Jonge kinderen hebben nog weinig tijdsbesef, maar ze moeten wel goed voorbereid worden op de scheiding. Als ze weten wat er gaat veranderen dan biedt dat voorspelbaarheid en veiligheid. Deze voorspelbaarheid is extreem belangrijk aangezien er door de scheiding een stuk veiligheid wegvalt en er een periode komt van veel veranderingen. Als de scheiding definitief is, maar het duurt nog erg lang voordat één van de ouders uit huis vertrekt kan je beter nog even wachten.

Mocht de periode voor jullie scheiding juist een  periode zijn van enorm veel spanningen en ruzies, dan kun je je kind het beste zo snel mogelijk op de hoogte brengen. Dat help ze, door woorden te geven aan alles wat ze toch al voelen. Als de ruzies en spanningen meevallen en je kind er niet veel van mee krijgt, dan is het beter om te wachten met het vertellen tot een paar weken voor het vertrek van één van de ouders. Het is voor een jong kind pas echt merkbaar op het moment dat een ouder het huis verlaat. Als jullie het een paar weken van te voren vertellen, kan je kind aan het idee wennen en is er nog genoeg tijd om vragen te stellen.

Kies een rustig moment, zonder afleiding en zorg voor een neutrale plek en voldoende tijd.  Hou het kort! Als je kind behoefte heeft om weer verder te gaan met spelen of naar zijn kamer wil laat dat dan gebeuren. Maak er dus geen lang gesprek van. Zorg er wel voor dat je er op meerdere momenten op terugkomt. Zo kunnen jullie alles wat je wilt vertellen ook duidelijk kunnen maken, verspreidt over meerdere momenten.

Het lijkt me overbodig om te schrijven dat je je kind hier nooit vlak voor het slapen gaan mee belast. Dit is te onrustig voor een kind, je kind kan zich dan verdrietig of alleen voelen en slecht in slaap komen. Hou goed in de gaten of je kind vragen heeft en als dat zo is beantwoord deze kort en duidelijk.

𝗛𝗼𝗲 𝘃𝗲𝗿𝘁𝗲𝗹 𝗷𝗲?

Vaak wordt gedacht dat jonge kinderen nog niet alles begrijpen en dat een scheiding daarom, als ze nog klein zijn niet zo erg voor ze is. Dit klopt helaas niet. Ook jonge kinderen krijgen veel mee van een scheiding. Dat ze de scheiding nog niet volledig begrijpen, maakt de verwerking juist ingewikkelder. Een scheiding heeft altijd een grote impact op een kind, ongeacht de leeftijd.

Kinderen die op de basis school zitten begrijpen al meer van een scheiding dan een peuter of een kleuter. Ze denken er veel meer over na en daardoor kunnen ze in de war raken, omdat ze nog niet de cognitieve mogelijkheden hebben om de scheiding helemaal te begrijpen. Meestal pas als de rust weer gekeerd is, soms na maanden, dan is er voor het kind ruimte voor verwerking en het besef. Daarvoor is een jong kind bezig met overleven en aanpassen aan de nieuwe situatie.

Zoals ik reeds schreef hou het simpel en kort. Vertel dat jullie uit elkaar gaan en wat dit voor je kind betekend.

Als een kind vragen heeft, beantwoord deze dan kort en bondig. Vertel altijd dat jullie als ouders na de scheiding even veel van je kind blijven houden en dat dat nooit zal veranderen.

Misschien kent je kind al een vriendje, vriendinnetje of ander kindje op school met gescheiden ouders. Het kan helpen om hierover te praten.

𝗪𝗲𝗹𝗸𝗲 𝗿𝗲𝗮𝗰𝘁𝗶𝗲𝘀 𝗸𝗮𝗻 𝗷𝗲 𝘃𝗲𝗿𝘄𝗮𝗰𝗵𝘁𝗲𝗻?

Net zoals volwassenen verschillend zijn, zijn kinderen dat ook. Elk kind zal dus anders reageren op de boodschap dat zijn ouders gaan scheiden. Een aantal emoties spelen vaak een rol, zoals verdriet, boosheid, angst. Wat ook vaak gebeurd is dat een kind in eerste instantie geen emotie toont of zichtbare reactie geeft.

𝗩𝗲𝗿𝗱𝗿𝗶𝗲𝘁

Begrijpelijk dat kinderen verdrietig zijn over het nieuws dat jullie uit elkaar gaan. Ze willen niet dat gewoonweg niet horen. Hun veiligheid, thuis valt weg. Anderen blokkeren en reageren niet of nauwelijks en zonderen zich meer af. Laat het gewoon toe en maak je daar geen zorgen om. Dit is heel normaal stressgedrag als je gaat scheiden en jonge kinderen hebt. Het ene kind is meer introvert, de ander extravert, dus maak je geen zorgen als je geen emotionele reactie ziet bij je kind. Accepteer en respecteer dat dan. Probeer wel regelmatig erover te beginnen en laat merken dat hij/zij altijd bij je terecht kan voor een extra knuffel met vragen of om te praten.

𝗕𝗼𝗼𝘀𝗵𝗲𝗶𝗱

Ook boosheid is een reactie van stress”. Een reactie als: “ik haat je”, komt voort uit onmacht, omdat ze zich machteloos voelen en hun verdriet niet kunnen uiten. Reageer altijd begripvol op de emoties van je kind. Geef aan dat je begrijpt dat je kind verdrietig of boos is.

Wat ook vaak voorkomt bij jonge kinderen is dat ze deze emoties op andere plekken uiten dan normaal. Zomaar boos worden tijdens een spelletje of een reactie op een broertje/zusje of op school is heel begrijpelijk. Ze luisteren minder goed en deze problemen gaan vanzelf weer over. Belangrijk is om ook hier begripvol te blijven voor de veranderingen waar ze doorheen gaan. Breng de leerkracht op de hoogte van de situatie thuis.

𝗔𝗻𝗴𝘀𝘁

Eén van de meest voorkomende klachten bij jonge kinderen is angst. Voorkom dit door zoveel mogelijk duidelijkheid te verschaffen. Bij bijvoorbeeld afscheid nemen, leg vooraf uit dat en wanneer je weer terugkomt. Dan is dat op het moment minder lastig. Dit zijn normale angsten die voortkomen uit het onveilige gevoel, de veranderingen die een scheiding met zich mee brengt. Veelvuldig uitleg en geruststellen en vooral begrip voor hun angst te hebben is het beste advies.

Hou je kinderen de maanden na de scheiding goed in de gaten, let op signalen van bijvoorbeeld lichamelijke klachten, stress reacties (angst, boosheid en verdriet).. Besteed niet teveel tijd aan de “problemen”, want wat je aandacht geeft groeit! Zorg voor voldoende afleiding en ga samen met je kinderen leuke dingen doen.

Een scheiding is ingrijpend ook voor jonge kinderen. Je helpt ze door duidelijke, simpele uitleg te geven en ze goed voor te bereiden op veranderingen. Dat biedt voorspelbaarheid en veiligheid in een heftige periode met veel veranderingen. Zorg dat het gesprek niet te lang duurt, dat je in elk geval uitlegt dat je kind geen schuld heeft aan de scheiding en dat jullie altijd van je kind zal blijven houden, dat dat nooit zal veranderen. Veel succes!

 

Tot slot: Als je besloten hebt om uit elkaar te gaan komt er veel op je af. Zeker als je gaat scheiden en jonge kinderen hebt. Eén van de moeilijkste dingen die je moet doen, is aan je kind vertellen dat jullie uit elkaar gaan. Een emotioneel en moeilijk gesprek. Zeker als ze nog jong zijn. Ik hoop je hiermee wat meer duidelijkheid te hebben gegeven welke informatie je aan je kind kunt geven en op welke manier je dat het beste kunt doen. Door goede, volledige informatie te geven, die aansluit bij de leeftijd van je kind, kun je als ouder veel onrust en zorgen bij je kind wegnemen.

Om de schade van een echtscheiding te beperken voor kinderen is een goede samenwerking als ouders van belang, probeer conflicten te voorkomen en voer discussies waar de kinderen niet bij zijn. Mocht jullie communicatie moeizaam verlopen dan kan het goed helpen om mediation in te schakelen. Overweeg ook om coaching of begeleiding voor jezelf in te schakelen, want een scheiding is een enorme emotionele verandering en dan is het van belang, dat je goed voor jezelf zorgt zodat je er ook voor je kind kunt zijn.
Voor meer informatie: Begeleiding bij scheiding